Татарско-русский словарь, 56000 слов, 7400 фразеологических выражений. - Институт языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова. 2007.
асыл — I. 1. Әйберне (яки күренешне) шул әйбер итеп таныткан төп сыйфат, аның үзенчәлеге, җисеме. с. Төп сүзнең асыл мәгънәсе 2. Нәр. б. нигезе. II. АСЫЛ – 1. с. Кыйммәтле, затлы 2. с. Яхшы, менә дигән (кеше тур.). Яхшы токым, токымлы (хайван тур.). күч … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ғасыл — ар. зат. кітаб. Хасіл, пайда … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
қасыл — ар. зат. Астамшылық, күпіршілік, кесірлік … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
затлы — 1. Асыл зат нәселеннән булган, яхшы нәсел дип саналган. Яхшы тәрбия алган, тәрбияле, эчке культуралы 2. Яхшы токымлы (хайваннар, кошлар тур.) 3. Кыйммәтле, асыл. Югары сыйфатлы һәм материалы яхшы булган. рәв. Матур, яхшы итеп затлы киенү. ЗАТЛЫ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
құты — зат. Оқ дәрі, шақпақтас т.б. салатын зат. Оны ағаштың безінен, сүйек пен мүйізден, жалаң былғарымен тыстап, кісеге тағып қояды. Құтының түп жағы жарты ай тәрізді, екі шеті қайқы, қылқа мойын, екі жақ беті бедерлі болып келеді, күміс, асыл… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
алаша — зат. Әр түрлі жүннен немесе әр түске боялған мата, жүн жіптерінен өрмекпен тоқылатын төсеніш. ир. зат. Әр түрлі жіптен өрмек арқылы арқау салып жолақтап тоқитын өрнекті тақыр кілем. зат. диал. Асыл тұқымды түйе мен жабы түйеден шыққан түйе … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
сырға — зат. Әр түрлі қымбат металдар мен асыл тастардан жасалған, сән үшін әйелдер құлағына тағатын зат. зат. Малдың құлағына бекітетін таңбалы қаңылтыр … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
наркескен — зат. Сом болаттан соғылған екі жүзді түзу қылыш. Наркескеннің басқа қылыштан өзгешелігі оны асыл металдан екі жүзді етіп жасайды. Сабын сүйектен немесе мүйізден жасап, алтыннан немесе күмістен әшекей, өрнек салады, асыл тастар орнатады.… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
ағат — зат. мин. Кварц текті асыл тас. Мұнымен қатар зергерлер күміс бұйымдарды асыл тастардан (лағыл, сапфир, зүбіржат, гауһар, асық және а ғ а т, хризопраз, інжу, маржан, жақұттан) көз қондыру арқылы да әсемдей түскен (Қазақ әйелд., 1983, 9, 25) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
аққұс — зат. поэт. Асыл сезім. Әрбір адамның асыл сезімдері болады. Мен оны а қ қ ұ с дер едім. А қ қ ұ с ы м менің талмай биіктей бер деймін (Лен. жас, 18.07.1973, 3) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
беріктас — зат. мин. Түрлі ескерткіштер мен мүсіндер жасауда жиі қолданылатын өте берік асыл тастардың бірі; гранит. Асыл тастардың кейбір түрлері: айтас, ақық (сердолик), б е р і к т а с (гранит), құбылтас (александрит), сутас (хрусталь), седеп… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
